อนาวิล (บาลีวันละคำ 2,596)
อนาวิล
อย่าเอาแค่คำเพราะ
แต่ควรเจาะให้ถึงความหมาย
อ่านแบบคำไทยว่า อะ-นา-วิน
“อนาวิล” เป็นรูปคำบาลี อ่านว่า อะ-นา-วิ-ละ รากศัพท์มาจาก น + อาวิล
(๑) “น” บาลีอ่านว่า นะ เป็นศัพท์จำพวกนิบาต แปลว่า ไม่, ไม่ใช่ (no, not)
“น” เมื่อไปประสมกับคำอื่น มีกฎดังนี้ –
(1) ถ้าคำหลังขึ้นต้นด้วยพยัญชนะ ให้แปลง น เป็น อ (อะ)
(2) ถ้าคำหลังขึ้นต้นด้วยสระ คือ อ อา อิ อี อุ อู เอ โอ ให้แปลง น เป็น อน (อะ-นะ)
ในที่นี้ “อาวิล” ขึ้นต้นด้วยสระ คือ อา– จึงแปลง น เป็น อน
(๒) “อาวิล”
บาลีอ่านว่า อา-วิ-ละ รากศัพท์มาจาก น (ไม่, ไม่ใช่) + วิลฺ (ธาตุ = แตก, แยก) + ณ ปัจจัย, ลบ ณ, แปลง น เป็น อะ แล้วทีฆะ อะ เป็น อา
: น + วิลฺ = นวิลฺ + ณ = นวิลณ > นวิล > อวิล > อาวิล (คุณศัพท์) แปลตามศัพท์ว่า “ภาวะที่ไม่แตก” (คือไม่มีช่องให้มองผ่านได้) หมายถึง ขุ่น, มัว
พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “อาวิล” ว่า stirred up, agitated, disturbed, stained, soiled, dirty (ก่อกวน, เร้า, แหย่, รังควาน, แปดเปื้อน, เสีย, สกปรก)
น + อาวิล แปลง น เป็น อน = อนาวิล แปลว่า “ไม่ขุ่นมัว” หมายถึง ไม่ถูกรบกวน, ไม่มัวหมอง, สะอาด, บริสุทธิ์, ราบรื่น (undisturbed, unstained, clean, pure, serene)
อภิปราย :
ในภาษาไทย “อนาวิล” อ่านว่า อะ-นา-วิน มีผู้นิยมเอามาตั้งชื่อกันมาก เพราะรูปคำก็งาม นาม-คือเสียง-ก็เพราะ
ทั้ง “อาวิล” และ “อนาวิล” ยังไม่ได้เก็บไว้ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554
ในบาลี คำว่า “อนาวิล” เป็นคำบรรยายสรรพคุณของสิ่งที่สว่างไสวใสสะอาด เช่นน้ำที่ใสสะอาดจนมองเห็นกุ้งหอยปูปลาที่อยู่ในน้ำ
ในทางธรรม คำว่า “อนาวิล” เป็นคุณนามแสดงลักษณะของพระอริยบุคคล ดังพระพุทธพจน์ที่ตรัสไว้ว่า –
…………..
สพฺพตฺถ อุเปกฺขโก สตีมา
น โส หึสติ กญฺจิ สพฺพโลเก
ติณฺโณ สมโณ อนาวิโล
อุสฺสทา ยสฺส น สนฺติ โสรโต โส.
ที่มา: สภิยสูตร สุตตนิบาต พระไตรปิฎกเล่ม 25 ข้อ 366 หน้า 429
แปลว่า –
ผู้ใดมีสติ รู้ทันในสรรพารมณ์
ไม่ทำให้ใครทุกข์ระทมในสรรพโลก
ข้ามโอฆสงสาร ดวงมานสงบไม่มัวหมอง
ไม่เฟื่องฟุ้งฟูฟ่องไปด้วยกิเลสพิษ
ผู้นั้นบัณฑิตเรียกว่าผู้สงบงาม
…………..
ดังนั้น ผู้ใดได้นามว่า “อนาวิล” อันเป็นมงคล
ผู้นั้นพึงประพฤติตนให้สะอาด สว่าง และสงบ
ก็จะประสบแต่บรมสุขทุกทิพาราตรีกาลแล
…………..
ดูก่อนภราดา!
: ชื่อดีเป็นมงคลไปแล้วครึ่งหนึ่ง
: แต่ยังมีโอกาสเป็นอัปมงคลอีกครึ่งหนึ่ง
#บาลีวันละคำ (2,596)
22-7-62